İmparatorlukların Kuruluşu

• Mehmet YUMRUTAŞ
• 0

Tarihteki imparatorlukların kuruluşu tarım devrimine dayanır taş devirlerinde devlet veya imparatorluklara benzeyen oluşumlar pek görünmez.

İmparatorluklar dediğimiz önceleri ufak devletler olarak karşımıza çıkar Mezopotamya’da Yunanistan’da Anadolu’da bunları görmek mümkün Miken ,Minnoş ,Sümer devletleri. Tam olarak imparator demesek dahi zamanının güçlü devletlerinden. İmparatorluk kavramı karanlık çağdan sonra gelişen ve olgunlaşan bir kavramdır.

Sümer devletine bakacak olursak öncelikle çağdaşları gibi bir nehrin etrafında kurulmuştur. Bu nehir ise bugün dahi dünyanın önemli nehirlerinden bereketli hilal dediğimiz yeri kapsar. Bu Nehir’in adı Fırat ve Dicle

Sümerliler Fırat ve Dicle’nin etrafına yerleştikten sonra surlar örmeye başladılar

Bu surlar etrafında toplum oluşmaya başladı, aynı şekilde başka devletlerde bunları görmek mümkün. Bu toplumu kontrol altına almak için var olan bir olguyu daha sistematik bir biçimde işlemeye başladılar.

Bu olgu din dini kullanarak insanlar, toplumu kontrol altına almak istemiştir

Bu dinler genelde mitoloji öğeleri bolca kapsar ve ilahi bir tane güç yoktur onlarca ilahi güç vardır herkesin kendine ait tanrısı vardır bu da toplum içinde bir çeşit din savaşlarına imkân sağlar.

Bu duruma çözümü miken kralı bulmuştur tanrının kendisiyle görüşüp 10 emir verdiğini söylemiştir. Tanrı tarafından görevlendirildiğini söylemiştir daha sonraları sıkça karşımıza çıkacak tanrı kral rahip kral gibi kavramların temeli bu olaya dayanır

Bu 10 emiri Yahudilik başta olmak üzere birçok ilahi dinde görmek mümkündür.

10 emiri 3 Hak dinde görmek mümkündür bunlar dinlerin temelini oluşturan kavramlardır hak yememek ve iyi insan olmak üzerinde durulur birçok peygamberde Tanrı ile konuştuğunu iddia etmiştir etrafına böylece insanlar toplama fırsatı bulmuştur.

Miken kralının bu buluşu imparatorlukların temellerini attı diyebiliriz daha önceleri devletler sadece kendi toplumunu yönetmek ile uğraşıyordu kendi toplumunu kontrol altına aldıktan sonra.

Diğer toplumlara güç göstergesi veya sömürge yapmaya olanak kılınmıştır din toplumda etkisi olduğu kadar askerlerin üzerinde etkisi vardır şehitlik kavramları gibi kavramlar askerleri daha çok motive eden kavramlardır günümüzde dahi bunları görmek mümkündür

 

ANTİKÇAĞ İMPARATORLUKLARI VE GÜNÜMÜZ

İmparatorluk kavramı temelinde devlettir ve devletin içindeki insanları yönetmeye yöneliktir toplumunu kontrol altına aldıktan sonra devletler ve maddi olarak güçlendiği zaman

İmparatorluk faaliyetleri gösterirler bu faaliyetin en belirgin özelliği diğer devletler üzerinde fiziksel veya siyasal toplumsal üstünlük sağlamaktır sınırlarının genişletmektir.

Bugün bu durum sınırları genişletmekten çok devletleri ve toplumu kontrol altına tutmaya yöneliktir bütün bu olaylara antikçağdan itibaren emperyalizm faaliyetleri demek mümkündür

Doğanın temel kuralı olan büyük balık küçük balığı yer ilkesi her devirde gözümüze çarpar bu balıkları saymak gerekirse geçmişten günümüze

Roma, Per, Yeni Asur, Akadlar, Hititler Bizans, Türk imparatorlukları, İslam imparatorlukları gözümüze çarpar

Roma imparatorluğu bunların arasındaki en dikkat çekici imparatorluktur ikiye bölünmesine rağmen gücü uzunca bir süre devam etti Fatih Sultan Mehmet Bizans’ı aldıktan sonra dahi kendini yeni Roma imparatoru tayin etmiştir.

Roma devletine veya onun devamları olan Bizans ve Osmanlı devletlerine iyice baktığımız zaman imparatorluk nedir ne değildir daha açık ve seçik anlaşılıyor.

MODERN DÜNYADA İMPARTORLUK

Dünyadaki en son imparatorluk kavramını yerine getiren devlet Büyük Britanya krallığıdır klasik anlamda kurumları antik çağ imparatorluklara benzer bir şekildedir modern dünyaya göre değişim gösterse dahi

2. Dünya savaşından sonra güneşi batmayan krallık olan İngiltere gücünü kaybetti. Yeni bir düzen oluşmakla beraber iki tane güçlü devlet ortaya çıkmıştır Sovyet Rusya ve Amerika bu devletler emperyalist faaliyetlerini klasik imparatorluklar gibi sürdürmüştür.

Sovyet Rusya’nın dağılması ile beraber dünyanın tek hâkim gücü olan Amerika kalmıştır

 

TÜRKLER VE İMPARATORLUKLARI

Türklerin imparatorlukları askeri güce bağlı olarak meydana gelmiştir kültürel etkisi imparatorluklarda az olsa dahi Orta Asya’dan getirdikleri kendi öz kültürlerini ve diğer kültürleri harmanlamışlardır.

Türklerin Gazneli Karahanlı gibi büyük devletleri ilk imparatorluk faaliyetleri olarak görmek mümkündür bundan önceki Türk devletlerinden yayılma amacından çok yağma amacı vardır.

İlk büyük Türk imparatorluğu Selçuklu devletidir Selçuklu devleti tam bir imparatorluk olarak hareket etmiştir uzunca bir süre ayakta kalmayı başarmıştır ve Türklerin zirve noktası bildiğimiz Osmanlı devleti Selçuklu devletinden çıkmıştır.

Osmanlı devleti katıksız bir imparatorluk kurmuştur İstanbul’u aldıktan sonra Fatih Sultan Mehmet Romanın imparatorluk kültünü de almıştır.

600 sene gibi uzunca bir süre ayakta kalmayı başaran Osmanlı imparatorluğun kurumları bugün dahi Türkiye cumhuriyeti devletinde görmek mümkündür.