Osmanlı'da Para Enflasyonu

• Mehmet YUMRUTAŞ
• 0

Batıdan gelen para genelde bir görünür bir kayboluyordu piyasalarda paranın büyük bir kısmı sultanın hazinesine gitmekte idi geri kalan para ise levant bölgelerine gidiyordu genellikle elimize gelen bilgiler bu şekilde idi bazı önemli tarihçiler suraiyi, faroghi, haim, gerber, vb. para ve kredinin levant ve başkent dışında da kullanımı çok sık olduğunu bize göstermişlerdir belgelerle 16. yy. 'da parasal bolluktan dolayı kırsal alanda sikke daha da yaygın olmaya başlamıştı köylüler kasaba halkına ürünlerini pazarlıyordu. Bu tarihlerde kent merkezlerinde ise yoğun bir kredi ilişkileri vardı genellikle gayrimüslimler tefecilik işi ile uğraşıyorlardı zaman zaman da müslümanların da yaptığı gözlemlenmiştir 18. yy. 'da ise mali istikrar vardı 19. yy 'da ise osmanlı dünya pazarına daha çok açılmaya başlamıştı.

DEVLET TOPLUM

Osmanlı dönemdeki enflasyonun başlıca nedeni paranın değerini düşürmek ayarını bozmaktır bunun yapma sebebi de devletin gelir sağlamak istemesidir bu uygulamanın adı tağriştir. Tağriş ek gelirinin yanında büyük sorunlarda çıkarmıştı enflasyon ve devlette muhalif olan kişiler.
Enflasyon döneminde zirai üreticiler klasik ticaretten çok mallarını pazara getiriyordu ve yüksek fiyat biçiyorlardı köylüler tağrişlerden zarar görmemiştir faydalarını bile gördükleri söylenebilir.
Kredi ilişkilerden dolayı esnaflarda tağriş sisteminden pek zarar gören grup değildi bu esnaflar dükkân sahibi olursa zarar görmüyordu ama narh uygulamasında fiyat artışı ve kur dalgalanmalarından dolayı piyasalar çalkantılı oluyordu.
Saraflar genelde alacaklı olduğu için tağriş'in faydaları onlara vurmuyordu. Tağrişlerin en büyük zararını hisseden kesim ise akçe şeklinde sabit ödeme alan kişilerdi bunlar lonca üyeleri esnaf dükkânda çalışan yani genelde işçi sınıfı idi bir diğer sınıf ise devlet memurları idi.

İKİ AYNI DÖNEM

Tağriş dönemi iki dönemde incelemek lazım hazineye ek için Fatih sultan Mehmet ve 2 Mahmud döneminde ikinci Mahmud dönemi ise en hızlı tağriş ve enflasyon dönemi idi.
Fatih sultan Mehmet zamanındaki tağrişlere tepki hemen olmuştu yeniçeriler edirne de ya tağriş ya da ücret zammı teklifi sunmuştu tağrişle birlikte bugünün döviz bürosu denilebilecek olan sarraflar kurun düştüğünü görmüşlerdi bu tepkileri görünce devlet geri adım attı yeniçerilerin ücreti üç akçeden üç buçuk akçeye çıktı bu olayın adı bucuktepe vakası idi. 1451 yılında tekrar tahta çıkan Fatih tağrişi yeniden getirdi ve bu sefer yeniçeri tepkisi var mı yok mu diye bir belgemiz yok yeniçerilerin ücreti artıyordu tağrişten sonra.
Fatih sultan Mehmet'in padişah olduğu sırada padişahın gücü çok daha etkin olmuştu.
1700 'ler de 1840 'larda savaşların artması ve değişen dünya osmanlı ekonomisinde büyük açık oluşturmuştur bu dönemlerde yöntemlerin çaresiz kaldığında yoğun olarak tağrişe başvurmuştur en hızlı enflasyon da ikinci Mahmud döneminde çıkmıştır devletin en çok tağriş yaptığı dönemler ise savaş dönemleridir.